Profesor Piotr Sankowski z Uniwersytetu Warszawskiego, wybitny informatyk i zdobywca prestiżowych grantów ERC, był gościem Research Week w Dniu Nauki i Projektów. W rozmowie z „Życiem Uczelni” mówi m.in. o badaniach w dziedzinie sztucznej inteligencji prowadzonych w IDEAS NCBR, którego jest prezesem oraz o tym, jak ważna jest promocja osiągnięć naukowych.
Pana zainteresowania badawcze dotyczą algorytmiki. W jednym z wywiadów powiedział Pan. „Moje badania to moje hobby". Proszę opowiedzieć więcej o tych badaniach.
Algorytmika jest dziedziną badań, w której zastanawiamy się jak zrobić „przepis na komputerze”, żeby rozwiązał on jakiś problem. Od pewnego czasu tworzę algorytmy rozwiązujące trudniejsze i bardziej skomplikowane zagadnienia, które „zaczepiają” o sztuczną inteligencję. Interesuje mnie zrozumienie tego, co się dzieje na pograniczu algorytmów, które w pełni rozumiemy jak działają i algorytmów, które są bardziej heurystyczne. To jest podejście typowe dla rozwiązań z zakresu uczenia maszynowego, gdzie nie do końca wszystko rozumiemy, ale jest potężnym narzędziem do rozwiazywania bardzo trudnych problemów.
Jako jedyny Polak otrzymał Pan 4 granty European Research Council. Czy ma Pan jakiś „przepis” na taki sukces?
Prof. Piotr Sankowski był gościem Research Week w Politechnice Łódzkiej
foto: Jacek Szabela
Aplikując o granty musimy pamiętać o kilku rzeczach, które mają wpływ na końcowy sukces. Po pierwsze trzeba robić ciekawe badania naukowe, bez tego ani rusz. Granty ERC kładą nacisk na przełomowość i innowacyjność projektów badawczych. Oceniane są wyłącznie pod kątem doskonałości naukowej, dlatego też ważny jest networking, czyli zadbanie o to żeby nasze badania i ich wyniki były znane w międzynarodowym środowisku. Wielu naukowców nie przywiązuje wagi do umiejętności prezentowania swoich projektów. Mam tu na myśli nie tylko pisanie wniosku w sposób zrozumiały dla czytelnika i poprawny językowo. Kluczowe jest też mówienie o swoich badaniach tak, aby zaciekawić słuchaczy i być zrozumiałym.
Czy w Polsce trudno się „robi” naukę?
Kariera naukowa w Polsce wiąże się z przejściem długiej drogi zdobywania stopni i awansów naukowych. Wiele osób z tego powodu nie robi jej w kraju i wyjeżdża zagranicę, gdzie najważniejsze są osiągnięcia, a nie tytuły. Uważam, że system habilitacji „spłaszcza” kariery naukowe, bo nie mówi, czy awans jest efektem wybitnych czy raczej przeciętnych badań. Powinniśmy zmienić podejście i budować system fair, oparty na osiągnięciach, taki, który promuje najlepszych, by stawali się jeszcze lepszymi. Aktualny system tylko dba o to, aby najgorsi, nie stawali się jeszcze gorsi. Warto poszukać rozwiązań, które pozwolą polskim naukowcom jeszcze szybciej rozwijać się i dołączać do światowej elity.
Jest Pan prezesem IDEAS NCBR, ośrodka działającego w obszarze sztucznej inteligencji. Jakie projekty są w nim realizowane?
Nasz zespół naukowy tworzy 115 osób. Połowa z nich to doktoranci, dla których prowadzimy program doktorski, współpracując z 11 szkołami doktorskimi na polskich uczelniach, w tym z Politechniką Łódzką. Działamy w 14 grupach i zespołach, obejmując badaniami wiele obszarów.
Wierzę, że sztuczna inteligencja jest przełomową technologią, która zmieni nasze życie, także to naukowe. Tę sytuację można porównać do tego, co uczynił Internet. Wszedł on w każdy aspekt naszego życia, niektórzy go mają już nawet w lodówce.
Sztuczna inteligencja pozwala na wzmocnienie umiejętności twórczych i analitycznych człowieka. Naukowcy, wykorzystując sztuczną inteligencję będą prowadzić ciekawsze badania i kreować „coś”, co do tej pory nie było możliwe. IDEAS NCBR koncentruje się na interdyscyplinarnych badaniach, które łączą sztuczną inteligencję z innymi obszarami nauki. Mamy np. zespół zajmujący się obliczeniową psychiatrią, który stara się wykorzystać sztuczną inteligencję w diagnostyce, np. spektrum autyzmu. Inna grupa skupia się na precyzyjnym leśnictwie, czyli wykorzystaniu sztucznej inteligencji w mierzeniu drzew, przewidywaniu jak las rośnie. Zajmujemy się zastosowaniem AI w medycynie, podejmujemy wyzwania dotyczące kosztochłonności i energochłonności obliczeń związanych z uczeniem maszynowym. W IDEAS NCBR dążymy do tworzenia innowacyjnych rozwiązań, które mają znaczenie dla biznesu, gospodarki i społeczeństwa.
W szkolnictwie wyższym dostrzegamy tworzącą się lukę pokoleniową. Jak możemy poradzić sobie z tym problemem?
Luka pokoleniowa jest szczególnie duża w informatyce. Tracimy teraz najwięcej młodych, wybitnych ludzi, bo oni wyjeżdżają za granicę lub wiążą się z biznesem. Niektóre uczelnie musiały zmniejszyć liczby przyjmowanych studentów, bo brakuje im wykładowców. To jest ogromny problem. IDEAS NCBR powstał także po to, aby młodym ludziom stworzyć warunki do prowadzenia ciekawych badań i projektów. Musimy zadbać o początek ich kariery. Na pewno część z naszych doktorantów zostanie w nauce i w jakimś stopniu zmniejszy lukę, o której mówimy.
Jak w Pana przypadku wygląda „work-life balance”?
Staram się go utrzymywać, choć nie jest to proste. Odkąd powstał IDEAS NCBR jest to coraz trudniejsze.
