Biblioteka

Wśród wydawnictw książkowych najczęściej mamy do czynienia z publikacją zwartą, czyli zaplanowaną przez wydawcę i autora całością wydawniczą, której przypisany jest określony Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki, czyli ISBN. Urząd Publikacji Unii Europejskiej podaje, że – „zgodnie z normą ISO 2108:2017 (ISBN) – wydawnictwo zwarte to wydawnictwo nieperiodycz­ne, publikowane jako całość w jednej części lub w kilku częściach (wydanych jednocześnie lub niejednocześnie)”[1]. Publikacja taka może być rozpowszechniana w dowolnej formie – w postaci książki drukowanej w twardej lub miękkiej oprawie, na płytach CD i DVD, w formie ebooków lub książki elektronicznej udostępnianej na platformach cyfrowych – oraz może podlegać reedycjom.

Biblioteka PŁ przeprowadziła badania satysfakcji wśród społeczności naszej uczelni wg ustandaryzowanego kwestionariusza Analizy Funkcjonowania Bibliotek Naukowych, uzyskując 521 ankiet, czyli wynik spełniający wymogi próby badawczej. Aż 87% respondentów to aktywni użytkownicy usług bibliotecznych, z czego 43% korzysta z nich częściej niż raz w miesiącu, a kolejne 14% nawet kilka razy w tygodniu.

Prezentowane rozważania są próbą zdefiniowania problemu publikacji cyfrowych oraz ich roli w procesie ewaluacji naukowej. Są także okazją do zaprezentowania efektów III Ogólnopolskiej Konferencji do spraw Wydawnictw Naukowych przy KRASP. Tematem przewodnim wydarzenia realizowanego w modelu hybrydowym były wyzwania związane z rozwojem sztucznej inteligencji.

Współczesny dyskurs naukowy podporządkowany jest procesom szeroko rozumianej globalizacji i internacjonalizacji. Badania naukowe, prowadzone nierzadko w zespołach międzynarodowych, winny być zatem upowszechniane w sposób najbardziej uniwersalny, zrozumiały i dostępny dla przedstawicieli środowiska naukowego (i nie tylko) z różnych części świata. W sposób szczególny dotyczy to dyscyplin z obszaru nauk technicznych. Ten stan rzeczy wymusza konieczność tworzenia podstaw do coraz większej otwartości, w tym także otwartości komunikacyjno-językowej w publikowaniu wyników badań.

Jedną z najbardziej klasycznych publikacji naukowych, pożądaną w dorobku każdego naukowca, jest praca mająca status monografii. Jej przygotowanie okazuje się niemałym wyzwaniem, zwłaszcza dla początkujących pracowników nauki. Ponieważ wydanie monografii skutkuje pozyskaniem punktów uwzględnianych przy ewaluacji naukowej, proces publikowania takiej książki wiąże się z koniecznością utrzymania określonych standardów wydawniczych i naukowych.

System Antyplagiat firmy Plagiat.pl posiada szereg funkcji, które pozwalają w łatwy i czytelny sposób odnaleźć nieprawidłowe lub nieoznaczone zapożyczenia z innego utworu. Autorzy artykułów lub dłuższych opracowań, którzy przesyłają swoje prace do zbadania, mogą liczyć na raport antyplagiatowy w trzech formatach oraz jego krótką interpretację. Usługa ta jest dostępna tylko dla pracowników Politechniki Łódzkiej.

Rynek wydawnictw naukowych (i nie tylko) nie od dziś zaświadcza o wzmożonej atrakcyjności publikacji seryjnych i cyklicznych. Istnieje wręcz przekonanie, że „serializacja jest jednym z najważniejszych odkryć w dziedzinie popularyzacji książki”[1]. Dobrze przygotowane i świadomie zaprojektowane serie wydawnicze są znacznie łatwiej rozpoznawalne, stając się nierzadko marką samą w sobie. To przekłada się na popularność marketingową książki reprezentującej konkretną serię wydawniczą. Choć powołanie do życia serii naukowej wymaga niemałych starań, jest z całą pewnością przedsięwzięciem przynoszącym znaczące korzyści, zarówno twórcom serii, jak i ich macierzystym jednostkom naukowym, a w konsekwencji wydawnictwom uczelnianym podejmującym się produkcji publikacji seryjnych.

W nauce pojawiają się różne formy nieprawidłowej atrybucji autorstwa – czy to jako ghostwriting, oznaczający ukrycie wkładu faktycznego autora, czy jako manipulowanie wykazem współautorów (fabrykowanie nazwisk, guest authorship, gift authorship, honorary authorship), czy wreszcie traktowanie współautorstwa jako transakcji handlowej – poprzez sprzedaż miejsc na liście współautorów lub kupowanie określonej pozycji współautorstwa w gotowych do opublikowania artykułach (na przykład w zamian za uiszczenie opłaty za publikację, czyli APC).

Choć każde w wyżej wymienionych zagadnień zasługuje na oddzielny artykuł, to skupimy się tylko na nierzetelności w kwestii współautorstwa – czyli ostatniej z wymienionych nieprawidłowości – a konkretnie na traktowaniu go jako waluty. Kupowanie współautorstwa w gotowych publikacjach, choć może dotyczyć autorów na całym świecie, wydaje się szczególnie popularne w krajach azjatyckich: Chinach, Pakistanie czy Rosji.

W roku akademickim 2022/2023 Biblioteka Politechniki Łódzkiej udostępniła na platformie WIKAMP kurs e-learningowy w języku ukraińskim „Електронна наукова література та джерела інформації”. Jest on tłumaczeniem kursu „Zarządzanie informacją naukową i literaturą”, opracowanego przez trzyosobowy zespół bibliotekarzy. Tekst został przetłumaczony przez Irinę Żuravlevą - dyrektorkę Biblioteki Naukowej Charkowskiego Uniwersytetu Narodowego.

Od początku 2022 roku Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej włączyło się w prace nad platformą Biblioteka Nauki - największą bazą naukową w Polsce, na której prezentowane są wyłącznie pełnotekstowe zasoby czasopism oraz książek. Umożliwi to bardziej nowoczesne udostępnianie publikacji oraz poprawę ich widoczności w Internecie.

Platforma jest prowadzona w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego w ramach Platformy Otwartej Nauki. Jej celem jest udostępnianie w sposób otwarty pełnych tekstów i metadanych artykułów oraz książek naukowych.