System antyplagiatowy w ofercie Wydawnictwa

18-08-2020

Jednym ze standardów wydawniczych, którym podlegają publikacje w czasopismach naukowych, jest kontrola oryginalności pracy – czyli stosowanie jednego z dostępnych systemów wykrywających plagiaty i autoplagiaty. W ofercie Wydawnictwa Politechniki Łódzkiej jest dostępny Plagiat.pl - jeden z najpopularniejszych systemów antyplagiatowych w Polsce.

Poddanie się kontroli programu antyplagiatowego jest na uczelni procesem, z którym prędzej czy później zmierzy się każdy student (przed obroną pracy dyplomowej) oraz pracownik naukowy (podczas publikowania tekstów w czasopismach naukowych). Jest to nie tylko wymóg pozwalający potwierdzić oryginalność pracy autora. Dla instytucji odpowiadających za publikowanie prac – takich jak wydawnictwo – jest to jeden z elementów budowania systemu jakości i prestiżu jednostki.

Inspiracja, dozwolony użytek czy plagiat?

Plagiaty nie dotyczą wyłącznie słowa pisanego – przywłaszczenie utworu może nastąpić na gruncie innych dziedzin nauki i kultury. Wyróżnia się przy tym plagiat jawny (całościowy, częściowy i cytowany) oraz plagiat ukryty (redakcyjny, adaptacyjny, współautorski i informacyjny). Zagadnienie przywłaszczana autorstwa lub wprowadzania w błąd co do autorstwa utworu jest jednak szersze i oprócz plagiatów obejmuje też kryptocytaty, copywriting i ghostwriting oraz autoplagiaty.

Część z nich może wynikać z niewiedzy lub niestaranności autorów, ale podkreślić należy jedno - plagiatu nie można popełnić nieświadomie. Dopuszcza się go osoba, która celowo wykorzystuje całość lub fragmenty cudzego utworu jako własne. Nie sposób pominąć też prężnie działającego rynku pisania tekstów na zamówienie. Dlatego tak ważne jest stosowanie skutecznych procedur antyplagiatowych, by w porę to negatywne zjawisko wykryć i powstrzymać.

Fragment raportu z antyplagiatu Fragment raportu z antyplagiatu

Rozwiązanie ministerialne

W odniesieniu do prac dyplomowych na uczelniach obowiązkowy jest Jednolity System Antyplagiatowy. Zgodnie z treścią art 76 ust. 4 Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w systemie JSA badane są wszystkie pisemne prace dyplomowe przed egzaminem dyplomowym: licencjackie, inżynierskie, magisterskie oraz doktorskie. Bazy referencyjne, które są przeszukiwane przez system JSA to baza aktów prawnych, polski Internet i elementy światowego Internetu oraz Ogólnopolskie Repozytorium Pisemnych Prac Dyplomowych.

W swoim założeniu system JSA służy jako wsparcie pracy weryfikacyjnej promotora i to on uznaje, czy praca jest plagiatem czy też nie, posiłkując się wynikami badania pracy dyplomowej: wskaźnikiem PRP (Procentowym Rozmiarem Prawdopodobieństwa) oraz analizą poszczególnych części raportu. Do bazy nie mają jednak dostępu studenci ani naukowcy, dla których wymogiem publikacji jest przedstawienie raportu z systemu antyplagiatowego odnośnie zgłoszonego artykułu.

Rozwiązanie komercyjne

W Polsce od kilkunastu lat popularnością cieszy się Plagiat.pl – system wspomagający weryfikację oryginalności treści. Do współpracy z nim przystąpiło ponad 350 klientów, m.in. wydawnictwa, uczelnie oraz media i instytucje publiczne. Od lipca 2020 roku do systemu dołączyło również Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.

Plagiat.pl stosuje klarowną procedurę antyplagiatową i używa szerokich baz porównawczych: zasobów internetu, bazy 500 tys. prac dyplomowych, bazy aktów prawnych, bazy Refbooks, zawierającej ponad 3 mln dokumentów.

Dostarcza czytelnych raportów, które wskazują na źródła i rozmiar odnalezionych zapożyczeń. Metryka podobieństw obejmuje szereg wskaźników:

  • Wskaźnik podobieństwa 1 (WP1) - służy przede wszystkim do badania samodzielności językowej autora pracy i określa, jaką część badanej pracy stanowią frazy o długości 5 wyrazów lub dłuższe. Powinno wynosić mniej niż 50%.
  • Wskaźnik podobieństwa 2 (WP2) - służy do wykrywania nieuprawnionych zapożyczeń i określa, jaka część badanej pracy składa się z fraz o długości 25 wyrazów lub dłuższej , odnalezionych w bazach referencyjnych. Wskaźnik ten nie powinien przekraczać 5%.
  • Współczynnik podobieństwa BAP – oznacza, jaka część badanej pracy składa się wyłącznie z fraz aktów prawnych odnalezionych w Bazie Aktów Prawnych (co najmniej 8 wyrazów).

Co więcej, system może analizować tekst w dowolnym języku i jest odporny na zabiegi edytorskie, takie jak znaki z innego alfabetu, rozstrzelenia, mikrospacje i białe znaki. Inne funkcjonalności systemu obejmują współczynnik cytatów (fraz rozpoczynających i kończących się znakami „”) czy pomijanie bibliografii.

Antyplagiaty nie są bez wad

Oczywiście sam system nie wskaże, czy badany dokument jest plagiatem. Podobnie jak w przypadku Jednolitego Systemu Antyplagiatowego dostarcza materiału do dokonania oceny – ale w tym przypadku nie przez promotora, ale najczęściej przez odpowiednio przeszkolonego redaktora, który dany tekst przekazał do analizy. Nie można też analizować wyłącznie wartości liczbowych, czyli wskaźników – podwyższone ich wartości wcale nie muszą świadczyć o tym, że praca jest plagiatem.

Trzeba też pamiętać, że sam system nie jest idealny. Porównuje wyłącznie teksty, pomijając grafiki, obrazy czy wykresy. Nie zweryfikuje, czy tłumaczenie nie jest plagiatem, ma ograniczone bazy porównawcze i wciąż musi być udoskonalany - przede wszystkim z uwagi na nowe pomysły w zakresie różnych zabiegów edytorskich, które oszukałyby program antyplagiatowy.

Oferta systemu antyplagiatowego dla pracowników

Wydawnictwo podpisało umowę z firmą Plagiat.pl przede wszystkim do zapewnienia możliwości kontroli tekstów na rzecz czasopism naukowych wydawanych w Politechnice Łódzkiej oraz jako wsparcie dla autorów, publikujących poza uczelnią w czasopismach polskich lub zagranicznych, które wymagają dostarczenia raportu antyplagiatowego wraz ze zgłoszeniem tekstu do redakcji.